برندگان و بازندگان نخستین مناظره انتخاباتی

بازندگان

1-   شورای نگهبان

شواری محترم نگهبان را می توان نخستین بازنده مناظره های دیروز دانست. این شورا با رد صلاحیت نامزدهایی که از نظر بسیاری از تحلیلگران، شایستگی حضور در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری را داشتند، موجبات شگفتی همگان را برانگیخت؛ در مقابل، صلاحیت نامزدهایی برای این شورا احراز گردید، که دیروز عکس این داستان برای بینندگان تلویزیونی احراز گردید. این شورا که صلاحیت وزرای اسبق چون پزشکیان، شریعتمداری و متکی را احراز نکرده بود، چگونه توانسته بود، صلاحیت غرضی را تایید کند و مجوز حضور وی در عرصه انتخابات را صادر نماید؟ آیا پاسخ های یکنواخت، تکراری و به دور از شان یک نامزد ریاست جمهوری آقای غرضی، پایین آوردن سطح انتخاب مردم نبود؟

آیا تاکید چند ده باره ایشان بر مساله تورم و ربط دادن تمامی سوالات به داستان تورم و نگاه تک بعدی ایشان در این حیطه، موید عدم شایستگی ایشان در ورود به این عرصه نبود؟ وی که تقریبا در پاسخ به تمامی سوالات، بحث  خود در وزارت نفت را پیش می کشید، با سبک پاسخگویی ابتدایی خود، به زنگ تفریح این مناظره کسل کننده تبدیل شده بود. در پایان حضور غرضی این پرسش جدی را میان بینندگان این مناظره ایجاد کرد، که آیا غرضی شاخص مثبتی فزونتر از افراد رد صلاحیت شده داشت؟

2 - صدا و سیما

صدا و سیما پس از تجربه برگزاری مناظره های داغ، جنجالی و پربیننده سال 88، تمامی سعی خود را کرده بود تا مناظرات این دوره به رقیق ترین شکل ممکن برگزار گردد. رسانه ملی مطمئناً اولین نهادی بود که از تعدد کاندیداهای این دوره استقبال می کرد، چراکه بدون نیاز به توجیه، می توانست برگزاری مناظره های مستقیم و دو به دو را غیر قابل اجرا بداند. این سازمان اما برای اینکه هزینه های مناظره ها را به حداقل برساند، رویکرد محافظه کارانه ای را در پیش گرفت. از ایرادات اساسی که به این سبک مناظره وارد شده است می توان به دکور نامناسب این برنامه اشاره کرد که بیش از اینکه مناسب مناظره باشد، بیننده را یاد طراحی «مسابقه هفته» مرحوم نوذری می انداخت. این طراحی باعث شده بود تا نامزدها به هیچ وجه با یکدیگر رو در رو نشوند و این اتفاق با معنای مفهوم مناظره در تضاد است. تخصیص زمان های کوتاه به نامزدها، که باعث می شد هیچیک از کاندیداها نتوانند طرح بحثی دقیق از برنامه های اقتصادی خود ارائه کنند و تنها می تواستند به کلیاتی در باب سوال طرح شده ارائه کنند یکی دیگر از ایرادات اساسی مناظره روز جمعه بود. بدیهی است هر بیننده ای می داند که تورم یکی از مشکلات اساسی اقتصاد امروز ایران است، بیکاری جوانان یکی از اصلی ترین معضلات کنونی جامعه است، نرخ ارز ثبات بازار را از بین برده، مشکلات بیمار و مسائل بیمه ای یکی از دغدغه های اصلی جامعه ایرانی است. تمامی این سرفصل ها را هر شهروندی که در این جامعه زندگی می کند، درک کرده و می فهمد، اما مسئله مهم، چگونگی حل این معضلات و راهکارهای پیشنهادی نامزدها برای بهبود این مشکلات است؛ امری که به هیچ وجه مورد توجه نامزدها قرار نگرفت یا به عبارت صحیح تر، مجالی برای طرح چنین مباحثی در اختیارشان قرار نگرفت. اما مسئله دیگری که اعتراض شدید نامزدها را در پی داشت، طرح سوالات تستی و بلی، خیر و همچنین نمایش عکس و ارائه توضیح از سوی نامزدها بود. این بخش از شبه مناظره تلویزیونی نه تنها توهین به تمامی نامزدهای حاضر که به تمامی بینندگان این برنامه بود، نمایش عکس به سبک تست های روانشناسی برای کسانی که قرار است یک مملکت را اداره کنند بسیار سخیف و توهین آمیز بود.

در پایان به نظر نمی رسد این شیوه برگزاری مناظرات، بتواند کمکی به انتخاب رای دهندگان بکند و بعید به نظر می رسد، خروجی برنامه دیروز، به انتخاب فرد اصلح در میان جامعه کمک کرده باشد.

برندگان

عارف، روحانی، رضایی و قالیباف

شبه مناظره دیروز به علت اشکالات ساختاری که در شکل برگزاری آن وجود داشت، چندان نتوانست کمکی به شناخت برنامه های اقتصادی نامزدها بکند و هیچکدام از آنها نتوانستند خود را شایسته تر از دیگران معرفی کنند. به عبارت بهتر، ساز و کار برنامه و وقت تخصیص یافته، این اجازه را به آنها نمی داد تا بتوانند از اهم برنامه های اقتصادی خود بگویند و راهکارهای حل معضلات اقتصادی جامعه امروز را بازگو نمایند، اما برخی اتفاقات حاشیه ای باعث شد، تا این چهار نامزد خود را بالاتر از سایر نامزدها قرار دهند. عارف، روحانی و رضایی به علت شجاعت و اعتراض به شکل توهین آمیز برنامه، نشان دادند که در برابر روندهای ناصحیح سکوت نمی کنند و مخالفت خود را با شکل نامناسب روندهای جاری ابراز خواهند کرد. این اعتراض در پایان مناظرات تقریبا از سوی تمامی نامزدها و یا نمایندگان شان ابراز گردید، اما تنها این سه نامزد بودند که در حین برگزاری برنامه، اعتراض علنی خود را اعلام کردند و از این حیث توانستند بالاتر از سایر نامزدها قرار گیرند. محمد باقر قالیباف اما شاید یکی از جدی ترین نامزدهایی بود که در مناظره دیروز شرکت کرده بود، وی با عزمی راسخ و جدی، نشان داد که تلاش وافر و چندین ساله ای برای رسیدن به این پست انجام داده است. وی در هر فرصت کوتاهی سعی می کرد خود را شایسته این مقام نشان دهد و مخاطبان تلویزیونی را اقناع نماید که بیش از سایرین برای اداره کشور برنامه دارد. محسن رضایی هم در پاسخ به تمامی سوالات سعی داشت در سطحی فراتر از سایرین به پرسش ها پاسخ دهد و به مواردی اشاره می کرد که دیگران به آنها توجهی نداشتند. شکل برخورد رضایی با سوالات دیروز، مصداق بارز شعر «تو مو میبینی و من  پیچش مو» بود. و این نگاه ظریف، وی را از سایر کاندیداها متمایز کرد. حسن روحانی هم  تنها فردی بود که در حوزه مسائل زنان مواردی را اشاره کرد و این در حالی بود که سایر نامزدها هیچ اشاره ای به مشکلات حوزه زنان در جامعه ایران نکردند. اهمیت اشاره روحانی به این مسئله، آنجایی بیشتر می شود که بدانیم، سعید جلیلی در تبلیغات انتخاباتی خود، اصلی ترین وظیفه زنان را خانه داری دانسته است. 

نکته پایانی

و در پایان غلامعلی حداد عادل و همچنین سعید جلیلی نشان دادند چندان این رخداد را جدی نگرفته اند. در شرایطی که پیش از این هم می شد حدس زد، غرضی، گزینه جدی در این رقابت ها به شمار نمی رود، اما دیروز حداد عادل با جنس پاسخ هایی که می داد، نشان داد، هیچگونه برنامه ای برای ورود به این عرصه و پیروزی احتمالی ندارد و عموم اظهار نظرهای وی را، جملات دعایی تشکیل می داد و بیشتر در مقام فردی که آرزوی آبادی ایران را دارد، در صحنه ظاهر شد.

از طرف دیگر سعید جلیلی هم که پیش از این و پس از رو آمدن ناگهانی  و زوم شدید خبری بر روی وی، به یکی از بازیگران اصلی این صحنه (حداقل در عرصه رسانه) مبدل گشته بود، دیروز با نوعی بی تفاوتی در مناظره شرکت کرده بود. عموم جواب های وی هم با بی خوصلگی و از سر رفع تکلیف بیان می شد. در بخش های پایانی هم جلیلی با ژستی خسته و خواب آلود مشغول ادامه شبه مناظره بود و بسیاری از بینندگان گمان می بردند، کسل کننده بودن مناظره بر روی وی هم تاثیر گذارده و وی خوابش برده است. اما به هر ترتیب، برنامه دیروز نشان داد، جلیلی بیش از آنچه هست، جدی گرفته شده است.