چگونه برنامه setup بسازیم (قسمت 2)

مقدمه
 

در مقاله قبل با برنامه‌های Setup آشنا شدیم و انواع فناوری‌‌های نصب را نام برده و هریک را تا حدودی برای شما شرح دادیم و چگونگی تولید برنامه‌های نصب با استفاده از فناوری‌ MSI را نیز آموختیم. در آن مقاله، برخی مفاهیم برنامه نصب با فناوری‌ MSI از قبیل Viewها آموزش داده شد و در مورد نماهای موجود صحبت شد. در مقاله بعدی نیز به فناوری‌ Click Once خواهیم پرداخت.

Custom Actions Editor
 

این نما به ما اجازه می‌دهد تا در هنگام نصب برنامه و در هر مرحله از آن برخی کارهای سفارشی و اعمال دلخواه خود را بگنجانیم. اگر روی این نما کلیک کنیم، شکل 1 را مشاهده خواهیم کرد:

شکل 1

  اگر به شکل 1 دقت کنید می‌بینید در این نما چهار پوشه با نام‌های زیر وجود دارد که هر یک مربوط به یکی از مراحل نصب هستند:
1- Install
2- Commit
3- RollBack
4- Uninstall
با کلیک راست روی هر کدام از این پوشه‌ها منویی باز می‌شود که در آن دو گزینه به نام‌های Add Custom Action و Paste وجود دارد. با انتخاب گزینه Add Custom Action، یک پنجره باز می‌شود که در داخل آن فولدرهای اصلی دستگاه مقصد که فایل‌های برنامه ما در هنگام نصب در داخل آنها قرار داده می‌شوند، نمایش داده خواهند شد. مثلا User’s Desktop نشان‌دهنده دسکتاپ کامپیوتر کاربر است. با ورود به هر کدام و کلیک روی دکمه Add File که در کنار این پنجره قرار دارد، می‌توانید فایل دلخواه خود را در آن فولدر قرار دهید. این فایل در هنگام نصب در فولدر تعیین‌ شده قرار خواهد گرفت. همچنین از طریق گزینه Paste می‌توان فایلی را که از روی هارددیسک کپی کرده‌ایم، در فولدر مورد نظر قرار دهیم (شکل 2).

شکل 2
 

پوشه Install مربوط به کل زمان نصب است و در آن می‌توانیم مشخص کنیم که در این زمان چه کارهای اضافی که در نماهای دیگر امکان آنها وجود نداشت، انجام شود. کارهایی که در این پوشه تعیین می‌شود در موقع نصب قطعا انجام خواهد شد. پوشه Commit در هنگام نصب مربوط به زمانی است که عملیات نصب به درستی و بدون اشکال انجام شده و به پایان رسیده است. شما در این پوشه مشخص می‌کنید که اگر نصب برنامه با موفقیت انجام شد، چه کاری اجرا شود. در واقع هر Action اضافه شده به این قسمت، در صورت اتمام موفقیت‌آمیز نصب اجرا می‌شود.
در بخش RollBack اعمالی را تعریف می‌کنیم که اگر عملیات نصب با اشکال روبه‌رو شد و برنامه ما به درستی روی دستگاه مقصد نصب نشد، باید اجرا شوند.
همچنین در قسمت Uninstall نیز می‌توانیم اعمالی یا برنامه‌هایی را مشخص کنیم که در هنگامی که کاربر برنامه را عزل کرد انجام و اجرا شوند.
$Launch Conditions Editors
آخرین نمایی که بررسی می‌کنیم Launch Conditions Editor است. در این نما شرایط قبل از نصب تعیین می‌شود، به این ترتیب که مشخص می‌کنیم پیش از شروع نصب برنامه روی دستگاه کاربر، باید چه شرایطی مهیا باشد و چه پیش‌نیازهایی فراهم شده باشد تا برنامه بتواند نصب شود. برای مثال می‌توان تعیین کرد که اگر دات‌نت روی دستگاه کاربر نباشد، برنامه ما نصب نشود. هر چیزی که در این قسمت قرار بگیرد، پیش از عملیات اصلی نصب کنترل می‌شود و در صورتی که رعایت نشده باشد، عملیات برنامه نصب متوقف خواهد شد. اگر روی این نما کلیک کنید، شکل 3 را مشاهده خواهید کرد.

شکل 3
 

در این نما یک درخت با ریشه Requirements On Target Machine وجود دارد که دارای دو زیرشاخه به نام‌های Search Target Machine و Launch Conditions است. با کلیک راست روی اولین زیرشاخه پنجره‌ای شامل سه گزینه پدیدار می‌شود که اولین گزینه آن Add File Search است. با انتخاب این گزینه، می‌توان فایلی را از روی هارددیسک به این زیر شاخه اضافه کرد. با این کار، در هنگام نصب وجود این فایل در دستگاه مقصد کنترل می‌شود و در صورتی که فایل وجود داشته باشد، عملیات نصب ادامه می‌‌یابد. با افزودن هر فایل به این زیرشاخه و کلیک روی آن در پنجره Properties تعدادی خصیصه نمایش داده می‌شوند که یکی از آنها Folder است. توسط این خصیصه مشخص می‌کنیم که برنامه نصب، فایل مورد نظر را باید در کدام‌ فولدر دستگاه مقصد جستجو کند.
گزینه دوم کلیک راست، Add Registry Search نام دارد و با آن می‌توان وجود یک بخش در رجیستری ویندوز را کنترل کرد. در این قسمت می‌توان یک آیتم اضافه کرد و Property آن را تنظیم نمود که این خصیصه‌ها به آدرس آیتم در رجیستری، کلید مورد نظر در آن ریشه و مقدار کلید اشاره می‌کنند. در مقاله رجیستری که در شماره 49‌ چاپ شد، به تفصیل به این موضوع پرداخته‌ایم.
گزینه آخر در کلیک راست Add Windows Installer Search است و توسط آن می‌توان وجود یک نسخه خاص از Windows Installer را برای شروع عملیات نصب کنترل کرد. در این مورد نیز می‌توان با استفاده از خصیصه‌ها شماره نسخه مورد نظر را تعیین کرد.
با کلیک راست روی زیرشاخه دوم (Launch Condition) یک گزینه با نام
Add Launch Condition نمایان خواهد شد که توسط آن می‌توانیم شرط جدیدی را تعریف کنیم که وجود یک برنامه یا نسخه‌ای از یک برنامه را در آدرسی اینترنتی کنترل کند. آدرس را توسط خصیصه InstallUrl مشخص می‌کنیم.
اگر روی ریشه درخت کلیک راست کنیم، علاوه بر مشاهده تمامی گزینه‌ها در یک منو می‌توانیم با استفاده از گزینه Add .Net Framework Launch Condition وجود نسخه خاصی از دات‌نت را روی دستگاه مقصد جستجو کنیم. با انتخاب این گزینه به طور اتوماتیک یک شرط به زیرشاخه Launch Conditions با نام .Net Framework اضافه می‌‌شود. با استفاده از خصیصه InstallUrl آن می‌شود آدرس سایتی را که می‌توان دات‌نت را از آن دریافت و نصب کرد، تعیین نمود. اگر دات‌نت روی دستگاه مقصد وجود نداشته باشد، برنامه نصب می‌تواند به این آدرس رجوع کرده و دات‌نت را دریافت و نصب کند و سپس به نصب برنامه اصلی ادامه دهد. همچنین در شبکه‌های محلی می‌توان یک آدرس از شبکه را که دات‌نت در آن محل موجود است، در این خصیصه قرار داد.
توسط خصیصه Message نیز می‌توانید پیغامی را مشخص کنید که برای کاربر نمایش داده شود. در این خصیصه، پیام‌های از پیش تعریف شده‌ای وجود دارد که هر کدام کد مخصوص خود را دارند. برای مثال، برای عدم وجود دات‌نت پیغام از پیش تعریف شده‌ای در خصیصه Message به صورت کد [VSDNETMSG] نمایش داده می‌شود که می‌توان آن را تغییر داده و پیغام مورد نظر خود را به جای آن قرار داد. در پایان با استفاده از خصیصه Version می‌توانید نسخه مورد نظر دات‌نت را نیز مشخص کنید.
بعد از اتمام ساخت و ایجاد برنامه نصب می‌توانید جلوه بهتری به برنامه نصب بدهید. اگر روی پروژه برنامه نصب کلیک کنید، در پنجره Properties خصیصه‌هایی را مشاهده خواهید کرد که برخی از آنها در این جا توضیح داده می‌شود:
خصیصه AddRemoveProgramIcon مشخص‌کننده آیکون برنامه ما در پنجره Add/Remove Prorams در Control Panel است. در خصیصه Author نیز معمولا نام برنامه‌نویس را می‌نویسند. در خصیصه Deion نیز توضیحاتی در مورد برنامه قرار می‌دهند. خصیصه DetectNewInstalledVersion به این منظور است که قبل از شروع عملیات نصب، نسخه برنامه را کنترل کند و ببیند که آیا نسخه جدیدتری از نسخه در حال نصب روی دستگاه قبلا نصب شده است یا خیر و اگر چنین است و نسخه برنامه‌ای که در حال نصب است از نسخه برنامه‌ای که قبلا نصب شده قدیمی‌تر است، عملیات نصب متوقف شود. بنابراین بهتر است مقدار این خصیصه همیشه برابر با True باشد.
اگر خصیصه InstallAllUsers برابر با True باشد، تمامی تنظیمات انجام شده در هنگام نصب برای تمامی کاربران دستگاه اعمال خواهد شد.
خصیصه Localization برای آن است که برنامه نصب با زبان تنظیم ‌شده برای کامپیوتر مقصد اجرا شود که توضیح آن از حوصله این مقاله خارج است.
خصیصه‌های Manufacturer و ManufacturerUrl نام و آدرس سایت شرکت تولیدکننده نرم‌افزار را نشان می‌دهند. خصیصه ProductCode یک کد از نوع GUID است که توسط پروژه Setup تولید می‌شود و نباید آن را تغییر داد. کد GUID یک کد منحصر به فرد است که با الگوریتم‌های خاصی که به زمان و مکان وابسته‌اند، تولید می‌شود. این کد نشانگر نسخه برنامه است و با هر بار تغییر در برنامه و Build کردن آن تغییر می‌کند و با این کد است که برنامه متوجه می‌شود نسخه جدیدی از برنامه برای نصب موجود است. خصیصه ProductName نام پروژه Setup است که باید یک نام مناسب برای آن انتخاب شود.
خصیصه RemovePreviousVersion نیز بهتر است برابر با True باشد، چرا که در این صورت در هنگام نصب اگر نسخه قدیمی‌تری از برنامه قبلا روی دستگاه نصب شده باشد، برنامه نصب ابتدا آن را پاک کرده و سپس نسخه جدید را نصب می‌کند. هر عنوانی که در خصیصه Title ذکر کنیم، در بالای پنجره‌های نصب در هنگام عملیات نصب نمایش داده می‌شود.
خصیصه Version نیز برای تعیین نسخه برنامه است که با هر بار تغییر در برنامه بسته به میزان تغییرات خودمان به مقدار این خصیصه به میزان یک واحد یا یک‌صدم واحد اضافه می‌کنیم که این با ProductCode که توسط خود برنامه تولید می‌شود، تفاوت دارد.
در اینجا شرح بخش‌های پروژه نصب با استفاده از فناوری‌ MSI به پایان رسید. در انتها باید بگوییم که با اتمام یک پروژه نصب باید روی پروژه در پنجره Solution Explorer کلیک راست کرده و آن را Build کنیم. با این کار یک فایل EXE در فولدری از هارددیسک که برنامه ما در آن ایجاد و ذخیره شده است و فولدر مربوط به پروژه نصب و فولدر Bin داخل آن ایجاد می‌شود که با ارایه این فایل به کاربر، وی می‌تواند فایل را روی دستگاه خود کپی کند و با اجرای آن برنامه ما را روی دستگاه خود نصب کند.