آموزش حسابداری -قسمت ۶

همانطور که که در آموزشهای  قبل ملاحظه نمودید در مرحله  چرخه حسابداری وبعد از ترازآزمایشی ودرپایان دوره مالی مرحله اصلاح حسابها وجود دارد. بین تراز آزمایشی وتراز آزمایشی اصلاح شده مرحله ای به نام اصلاح حسابها وجوددارد که دراین مرحله یکسری ثبت های اصلاحی ازبابت یکسری موارد ازجمله هزینه ها ودرآمدهای ثبت نشده (همانند هزینه حقوقی که فراموش شده باشد) – اصلاح حسابهای پیش پرداختها (اعم از پیش پرداخت بیمه واجاره) – ذخیره مطالبات مشکوک الوصول – استهلاک انباشته دارایی های ثابت. والبته قبل ازاینکه این موارد اصلاح حساب موجودی کالای ابتداوپایان دوره درسیستم ثبت دائمی حسابداری شرکت های بازرگانی  توضیح داه میشود

 از هزینه ها ودرآمدهای ثبت نشده  درپایان سال مالی قبل از بستن حسابها وبعد از بستن حسابها شروع می کنیم.در رابطه با هزینه های ثبت نشده قبل از بستن حسابها می تونیم با2مثال شروع کنیم .یکی درمورد هزینه ملزومات مصرفی ویکی در رابطه با هزینه حقوق پرداختنی که درمورد ملزومات باید گفت که درپایان دوره مالی حسابداران با توجه به بررسی های به عمل آمده مشخص می نمایند که یکسری ازملزومات (خودکار کاغذ دفتر و....) از بین رفته و حالا به دلیل خرابی پایان عمر ودلایل دیگر .که می بایست حسابداران این ملزومات مصرف شده در طی دوره را ازحساب ملزومات خارج نمایند.که جهت این امر حساب ملزومات بستانکار وهزینه ملزومات بدهکار شود.

                          هزینه ملزومات ****

                                    ملزومات   ****

                          شرح :ثبت خروج ملزومات مصرفی وحساب هزینه گرفتن آن.

حال به هزینه حقوق پرداخت نشده طی دوره می پردازیم.مثلا درپایان دوره مشخص می شود که یکی از کارکنان حقوق خودرا دریافت ننموده است.کهدر این صورت باید ثبت زیرانجام پذیرد:

                             هزینه حقوق ****

                                    حقوق پرداختنی ****

                             شرح : ثبت شناسایی حقوق پرداخت نشده طی دوره.

که درزمان پرداخت می بایست حساب حقوق پرداختنی بدهکار وحساب بانک/صندوق بستانکار گردد. 

همونطور که یکی از اصلاحات حساب رو در پایان دوره مالی گفتیم حال به اصلاح حساب درآمد می پردازیم یعنی درآمدهایی که در طول دوره مالی ثبت نشده ودرپایان هر دوره مالی مشخص شده اند .خب مثلا درآمدخدمات رو ماثبت نکردیم ودرپایان دوره مالی می بایست دراصلاح حساب ها به اینگونه عمل می نمائیم.

                                    حسابهای دریافتنی  ****

                                           درآمد خدمات        ****

                                    شرح : ثبت اصلاح حساب درآمد خدمات.

خب اینم از این ،بریم سریکی دیگه از موارد اصلاح حسابها .پیش دریافت ها یکی دیگه از اصلاحات حساب می باشد.عمده پیش دریافت ها درحساب درآمد است .پیش دریافت چیست ؟ همونطور که طی دروس قبل گفتیم پیش دریافت ها زمانی وقوع می یابند که مثلا زمانی که درآمدی شکل نگرفته وموسسه قبل از اینکه ارائه خدمات نماید، مبلغی را دریافت نماید واز این بابت بانک بدهکار وپیش دریافت درآمد که به درآمد تبدیل شده رو با توجه به میزان ارائه خدمات درآمدی مربوطه وتاریخ قرارداد درآمد مربوطه وحساب کردن آن می بایست پیش دریافت درآمد را بدهکار ودرآمد را بستانکار نمائیم.

                                     پیش دریافت درآمد  ****

                                                  درآمد        ****

یکی دیگه از اصلاحات حساب پیش پرداخت ها می باشد که تقریبا مثل پیش دریافت ها باهاشون برخورد می کنیم البته با این تفاوت که پیش دریافت مربوط به درآمد وپیش پرداخت مربوط به هزینه است.پیش دریافت هزینه ها نیز همونطور که گفتیم به این شکل می باشد که زمانی که درقبال دریافت خدمات از قبل پول آن را می پردازیم.(مثلا)

                                      پیش پرداخت اجاره   *****

                                                   بانک         *****

درپایان دوره مالی می بایست مقدار هزینه ای که از بابت آن پیش پزداخت ایجاد گردیده ،شناسایی می گردد وثبت آن به این شکل می باشد:

                                      هزینه اجاره    ****

                                              پیش پرداخت اجاره   **** 

به چگونگی ایجاد ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ومطالبات سوخت شده در پایان دوره مالی می پردازیم.مطالبات ازنظر امکان وصول یا عدم وصول به 3 دسته تقسیم میشه :

الف ) حتمی الوصول : حتما وصول می شوند وامکان عدم وصول آنها صفر است.

 ب ) لاوصول : امکان وصول آنها تقریبا صفر وناممکن است.

 ج ) مشکوک الوصول :دروصول یاعدم وصول آنها مشکوک ومردودیم.

شیوه های حذف مطالبات سوخت شده از دفاتر وحسابها:

الف ) روش حذف مستقیم مطالبات سوخت شده.

ب ) روش استفاده از حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.

روش حذف مستقیم : دراین روش هرگاه تمام یا قسمتی از مطالبات موسسه سوخت شده واز دفاتر حذف شود ثبت زیر در دفاتر انجام می شود.

                              هزینه مطالبات سوخت شده ****

                                                    حسابهای دریافتنی   ****

هزینه مطالبات سوخت شده درپایان دوره در ردیف سایر هزینه ها وبه سود ( زیان) بسته می شود.مطابق این روش هرگاه مطالبات سوخت شده ای که از دفاتر حذف شده اند مجددا وصول شوند لازم است ثبت های زیر صورت پذیرد:

ثبت امکان وصول مطالبات سوخت شده :

                                              حسابهای  دریافتنی ****

                                                          هزینه مطالبات سوخت شده *****

ثبت وصول آن مطالبات :

                                             صندوق/بانک     ****

                                                         حسابهای دریافتنی   ****

حال در صورت وصول این مطالبات سوخت شده در سال یا سالهای مالی بعد از دوره مالی می بایست  ثبت زیر انجام شود:

ثبت احیای مجدد مطالبات سوخت شده:

                                             حسابهای دریافتنی   ****

                                                      سایر درآمدها      ****

و جهت وصول آن ثبت زیر:

                                           صندوق/بانک    ****

                                                    حسابهای دریافتنی ****

روش حذف مستقیم روش ساده ای است که در بسیاری از موسسا ت کوچک قابل اجرا است ولی با اصول حسابداری مغایراست .این روش دواصل واقعیت وتطابق را خدشه دار می کنه یعنی اصول را در نظر نمی گیرد.

تذکر:درتمام موسسات بزرگ وکوچک درسال اول تاسیس روش مورد استفاده برای حذف مطالبات سوخت شده روش حذف مستقیم است.

روش حذف مطالبات سوخت شده با استفاده از حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول : مطابق این روش هرگاه تمام یا قسمتی ازمطالبات موسسه ای سوخت شود جهت حذف آن حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول بدهکار و حسابهای دریافتنی را بستانکار می کنیم.

                                              ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   ****

                                                                   حسابهای دریافتنی    ****

براساس این روش هرگاه مطالبات سوخت شده قبلی مجددا وصول شوند ( چه در این دوره مالی وچه در دوره های ملی آتی ) لازم است ثبت ها زیر انجام شوند:

ثبت احیای مجدد مطالبات سوخت شده باتوجه به این روش:

                                               حسابهای دریافتنی    ****

                                                   ذخیره مطالبات مشکوک الوصول  ****

ثبت وصول آن مطالبات :

                                              بانک/صندوق   ****

                                                     حسابهای دریافتنی  ****

روش های محاسبه مطالبات مشکوک الوصول

به چهار روش امکان پذیر است :

الف ) روش درصدی از حسابهای دریافتنی

ب  )  روش روش درصدی از فروش های نسیه

ج   ) روش تجزیه سنی حسابهای دریافتنی

د   ) روش  بررسی موردی

الف ) روش درصدی از حسابهای دریافتنی :

براساس این روش رپایان دوره مالی معمولا درصدی از حسابهای دریافتنی باتوجه به تجارب سالهای گذشته به عنوان ذخیره مطالبات مشکوک الوصول اختصاص می یابد.

مثال: مانده حسابهای دریافتنی موسسه بازرگانی ایران درپایان دوره مالی 14000000 ریال است .این موسسه همه ساله معادل 5 درصد مانده حسابهای دریافتنی خود برای مطالبات مشکوک الوصول ذخیره ذر نظر می گیرد .مطلوب است محاسبه وثبت ذخیره لازم برای حسابهای دریافتنی ؟

700000=5% * 14000000

                               هزینه مطالبات مشکوک الوصول 700000

                                         ذخیره مطالبات مشکوک الوصول    700000

تذکر اول : هزینه مطاالبات مشکوک الوصول یک حساب موقت وسود وزیانی است ولازم است درپایان دوره مالی به منظور رعایت اصل تطابق (تخصیص ) باید به سود/زیان بسته شود.این هزینه در دردیف هزینه های عمومی واداری به سود وزیان منتقل میشود.

تذکر دوم : حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول دارای مانده بستانکار است وبه منظور رعایت اصل واقعیت می بایستی درترازنامه درردیف داراییهای جاری به صورت کاهنده درزیر حساب های دریافتنی نوشته شود.

ب  )  روش روش درصدی از فروش های نسیه :

مطابق این روش درپایان دوره مالی درصدی ازفروش های نسیه موسسه جهت مطالبات مشکوک الوصول درنظر گرفته میشود.

مثال : مجموع فروش های سالانه موسسه ای 16000000 ریال است که 30درصد آن نقدومابقی نسیه است .این موسسه همه ساله معادل 3 درصد فروش های نسیه خود رابرای مطالبات مشکوک الوصول ذخیره درنظر می گیرد.مطلوب است محاسبه وثبت ذخیره لازم ؟

11200000=70% * 16000000

336000= 3% * 11200000

                               هزینه مطالبات مشکوک الوصول    336000

                                               ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   336000

ج   ) روش تجزیه سنی حسابهای دریافتنی :

دراین روش عمر حسابهای دریافتنی مورد بررسی قرار می گیرد .معمولا احتمال وصول مطالباتی که مدت زمانطولانی ازسررسیدشان سپری شده است کم وغالبا ناممکن است.

مثال : موسسه ای جهت درنظر گرفتن ذخیره مطالبات مشکوک الوصول روش تجزیه سنی را مورد استفاده قرار می دهند .جدول زیر حسابهای دریافتنی موسسه همچنین مدت سپری شده از سررسید را نشان می دهند.

جواب :

100=5% * 2000

500=10 % * 5000

200= 20 % * 1000

2000=50 % * 4000

2800= 100 + 500 + 200 + 2000

                             هزینه مطالبات مشکوک الوصول  2800

                                       ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   2800

تعدیل مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در پایان دوره مالی  به این شکل است که : این حساب یک حساب دائمی وترازنامه ای است یعنی مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول درپایان دوره مالی می بایستی تعدیل وبه روز شود سپس به دوره مالی بعد انتقال یابد.

د   ) روش  بررسی موردی :

تقریبا بهترین روش برای محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک الوصول به این صورت است که حسابهای دریافتنی موسسه مورد به مورد تجزیه وتحلیل شده وبرای هریک میزان مشخصی جهت مطالبات مشکوک الوصول منظور می گیرد.

مثال : جدول زیر حسابهای دریافتنی موسسه ای را به تفکیک نشان می دهد .همچنین درصدلازم برای مطالبات مشکوک الوصول نیز مطرح شده است .باتوجه به اطلاعات مطرح شده مطلوب است محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک الوصول ؟

درصد امکان وصول	مبلغ طلب	نام مشتری
100%	ریال 1,200,000	موسسه رهنما
75%	ریال 800,000	سعیدی
90%	ریال 500,000	حمیدی
80%	ریال 1,000,000	مرادی
100%	ریال 1,500,000	بازرگانی کاوه

جواب :

200000= 25% * 800000

50000= 10% * 500000

200000= 20 % * 1000000

450000 = 200000 + 50000 + 200000

                            هزینه مطالبات مشکوک الوصول  450000

                                      ذخیره مطالبات مشکوک الوصول   450000 

درآخرین قسمت مبحث اصلاح حسابها به اصلاح حساب دارایی های ثابت می پردازیم.برای تحقق این امر می بایست ابتدا توضیحات مختصری در خصوص داراییهای ثابت بدیم . (قابل ذکر است به زودی نسبت به ارائه مبحث کامل داراییهای ثابت اقدام خواهیم کرد)

دارایی های ثابت به دارایی هایی گفته می شود که به طور نسبی دارای عمر طولانی هستند ودرجزیان عادی عملیات موسسات مورد استفاده قرار می گیرند.این دارایی ها صرفا به منظور استفاده  موسسات تهیه شده  وبه منظور سرمایه گذاری وفروش مجدد تحصیل نشده است. دارایی های ثابت را به اساس مختلفی مثل دارایی های غیرجاری ، دارایی های سرمایه ای وماشین آلات وتجهیزات نیز می نامند.

دارایی های ثابت به 2 دسته کلی تقسیم می شوند:

الف ) دارایی های ثابت مشهود : دارایی موجودیت فیزیکی وملموس بوده وقابل رویت هستند مثل زمین ، ساختمان و...

ب ) دارایی های ثابت نامشهود: دارایی موجودیت ملموس نبوده وقابل مشاهده ورویت نیستند مثل سرقفلی حق الامتیاز و...

دارایی های ثابت مشهود به 2 دسته استهلاک پذیر واستهلاک ناپذیر تقسیم بندی میشوند.تنها دارایی ثابت مشهود استهلاک  ناپذیر زمین است.البته مشروط به اینکه به عنوان دارایی نقصان پذیر مورد توجه قرار نگیرد ( مثلا زمینی که مورد استفاده به عنوان معدن قرار می گیرد).

دارایی های ثابت نامشهود به دو دسته کلی استهلاک پذیر مثل حق التالیف وحق الاختراع واستهلاک ناپذیر مثل علائم تجاری وسرقفلی می باشد.

استهلاک دارایی های ثابت

کاهش تدریجی ارزش دارایی های ثابت در طی سالهای عمر مفید که براثر عواملی چون کهنه شدن ،فرسوده شدن ، ،از مد افتادن ومنسوخ شدن ایجاد میشود این کاهش تدریجی عمدتا استهلاک نامیده می شود.درپایان دوره مالی براساس روشهایی که خواهیم گفت این هزینه محاسبه می شود (هزینه استهلاک دارایی ثابت)ودرحسابهای هردوره مالی منعکس می شود.نحوه ثبت آن نیز به این صورت است که حساب هزینه استهلاک رابدهکار نموده وحساب استهلاک انباشته را که حساب کاهنده دارایی های ثابت می باشد بستانکار می کنند :

                                         هزینه استهلاک دارایی ثابت    ****

                                                          استهلاک انباشته دارایی ثابت  ****

                                        شرح: ثبت محاسبه استهلاک فلان دارایی ثابت .

حساب هزینه استهلاک داراییهای ثابت ، درپایان دوره مالی به همراه سایر هزینه های به حساب سود/ زیان منتقل می شود،ولی حساب استهلاک انباشته ،جزو حسابهای دائم است وبه سال بعدی انتقال می یابد ودر ترازنامه درقسمت دارایی ها و به عنوان یک حساب کاهنده از همان دارایی ثابت مربوط به خودش گنجانده می شود.

عوامل موثر در تعیین استهلاک :

دارایی های ثابت به هنگام تحصیل آن ، دارای قیمت تمام شده ای می باشد که واقعی است ودردفاتر ثبت میشود.لیکن سایر عواملی که درتعیین استهلاک موثر می باشند تخمینی هستند.یکی از این عوامل ، عمر مفید می باشد وبه دوره ای اطلاق می شود که می توان از یک دارایی ثابت استفاده کرد.عمرمفید می تواند برحسب سال ، ماه ، روز یا ساعت باشد.

یکی دیگر از عوامل یادشده ارزش اسقاط می باشد  وآن عبارت است از ارزشی که یک دارایی ثابت پس از اتمام عمر مفید دارا می باشد.بنابراین درمحاسبه استهلاک ،سه عامل باید مورد توجه قرار گیرد که عبارتند از:

الف ) بهای تمام شده دارایی ثابت (واقعی )

ب ) عمرمفید ( تخمینی )

ج ) ارزش اسقاط ( تخمینی )

همانطور که مشادهمی کنید ارزش اسقاط وسالهای عمر مفید به طور تخمین تعیین می شود.

در برآورد عمرمفید باید یه سری نکات مورد توجه قرار بگیره واونم اینه که :

الف ) کسانی که از دارایی استفاده می کنند مشخص باشند.

ب ) کاربرد دارایی به صورتی باشد که به هنگام تحصیل دارایی منظور نظر بوده است.

ج ) خط مشی موسسه برای تعمیر ونگهداری دارایی درمدت استفاده مشخص باشد.

روش های محاسبه (استهلاک دارایی های ثابت )

الف ) روش خط  مستقیم یا اقساط مساوی :

دراین روش میزان هزینه استهلادر طی عمر مفید یکسان می باشد و2 روش سالهای عمر مفید و روش درصدی از قیمت تمام شده تقسیم می شود.

ب ) روش متغیربودن هزینه :

دراین روش میزا ن هزینه استهلاک باساعات کارکرد یا میزان تولید تناسب دارد.که این روش هم به دو روش متغیر بودن هزینه براساس تولید و ساعات کارکرد تقسیم میشه.

ج ) روش نزولی :

دراین روش میزان هزینه استهلاک بیشتر درسال اول وکاهش تدریجی آن درطی سالهای بعد مورد توجه می باشد.روش مجموع سنوات وروش مانده نزولی که به آن درصدی از ارزش دفتری نیز می گویند از انواع (روش نزولی ) می باشند.

د ) روش استهلاک براساس نظریه های سرمایه گذاری :

دراین روش ، مبلغ پرداخت شده برای خرید دارایی درحکم مبلغی خواهد بود که سرمایه گذاری شده است ودرطول عمر مفید دارایی بازده معادل اصل سرمایه گذاری واستفاده ای که ازآن انتظار می رود مورد توجه قرار می گیرد.