اولین ازدواج وی با دختردایی خود مریم (صفیه، تاجماه) بود که رضاخان 9 سال
با این زن زندگی کرد تا اینکه مریم هنگام نخستین زایمان خود درگذشت و از او
دختری به نام همدم (فاطمه) که بعد به همدمالسلطنه ملقب گردید، باقی ماند.
تاجالملوک پهلوی (دومین همسر رضاخان) در مورد اولین ازدواج همسرش (رضاخان)
در کتاب خاطرات ملکه مادر میگوید: «البته این موضوع را سالها نمیدانستم،
تا بعد از شاه شدن رضا. او آن را از من پنهان کرده بود. حالا تاریخش را به
خاطر ندارم. ولی یادم هست که یک روز دختری را همراه خودش به کاخ شهر آورد و
گفت: ”این دخترم است. بعد برایم مشروحاً تعریف کرد که موقع خدمت در آتریاد
همدان با یک زن همدانی به نام صفیه ازدواج موقت کرده و این دختر حاصل آن
ازدواج است. من این زن (صفیه) را هرگز ندیدم.“ بعدها همدمالسلطنه تنها
فرزند اولین همسر رضاخان به ازدواج هادی (حدیکجان) آتابای (فرزند پدرخوانده
رضاخان) درآمد و این وصلت عاملی برای حضور مداوم خانواده آتابای در دربار
پهلوی شد».
همسر دوم رضاخان تاجالملوک فرزند ”میرپنج تیمورخان آیرملو“ افسر مهاجر
قفقاز بود. رضاخان هنگام ازدواج با تاجالملوک در سال 1294 شمسی درجه یاوری
(سرگردی) داشت و از او دارای چهار فرزند به نامهای شمس (1296ش)، محمدرضا و
اشرف (1298ش) و علیرضا (1301ش) شد. تاجالملوک پس از فوت رضاشاه با
غلامحسین صاحب دیوانی ازدواج کرد.
تاجالملوک پس از وقایع شهریور سال 1320 به منظور کسب قدرت بیشتر گاه و
بیگاه در سیاست دخالت میکرد و از هیچ نقشی برای مطرح کردن علیرضا کوچکترین
فرزند خود در برابر محمدرضا پهلوی فروگذار نمیکرد. ”
در سال 1300 شمسی رضاخان تصمیم به ازدواج مجدد میگیرد. این بار همسر سوم
وی ملکه توران (قمرالملوک) دختر عیسی خان مجدالسلطنه امیرسلیمانی و نوه
مهدیقلی خان مجدالدوله از رجال دربار قاجار بود. رضاخان در این سال که
مسئولیت وزارت جنگ را به عهده داشت با این ازدواج با خانواده قاجار پیوند
خورد. رضاخان برای اینکه همسرانش از هم دور باشند و حسادتهای زنانه باعث
بروز مشکلات ویژهای برایش نشود، خانهای جدید در حوالی چهارراه پهلوی برای
ملکه توران احداث نمود.
تاجالملوک همسر دوم رضاخان و مادر محمدرضا در کتاب خاطرات ملکه مادر در
مورد ملکه توران میگوید: «هیچ زنی چشم دیدن هوو را ندارد. بنابر این بنده
را متهم به حسادت و این جور حرفها نکنید. من هم مثل همه زنها از هوو خوشم
نمیآید. اما راه دیگری نداشتم و ناگزیر بودم به خاطر رضایت شوهرم کوتاه
بیایم و شرایط را تحمل کنم. این دختر (توران) دماغی بسیار پرنخوت و سر پر
بادی داشت. با آنکه در کمال خوشحالی و رضایت تن به ازدواج داده بود، پس از
ازدواج و تولد غلامرضا (1302ش) بنای ناسازگاری را گذاشت و هنرش این بود که
رضا را تحت تسلط خود درآورده و او را وادار کند تا مرا از قصر بیرون
بیندازد و خودش ملکه ایران شود. رضا نتوانست این زن خودپسند را تحمل کند و
پس از تولد غلامرضا او را طلاق داد و فرستاد دنبال کارش».
توران پس از طلاق از رضاخان در سال 1302 شمسی، تا سال 1322 ازدواج نکرد.
سپس با بازرگان ثروتمندی به نام ذبیحالله ملکپور وصلت نمود و تا هنگام مرگ
رضاشاه به همراه تنها فرزندش غلامرضا پهلوی در یکی از عمارتهای دربار
زندگی میکرد. وی پس از انقلاب اسلامیمدتی در آلمان به سر برد و در سال
1373 شمسی در پاریس در خانه سالمندان فوت کرد.
رضاخان درصدد بود تا پس از توران امیرسلیمانی همسر چهارمیبرگزیند. برای
این منظور از طریق امیرلشکر خدایارخان خدایاری با عصمتالملوک دولتشاهی
دختر غلامعلی میرزا مجللالدوله دولتشاهی که بعدها از سوی رضاخان به سمت
ریاست تشریفات داخلی دربار پهلوی منصوب شد، آشنا گردید و پس از چندی وی را
به عقد خود درآورد.
عصمتالملوک از سال 1302 که وارد دربار شد تا تاجگذاری رضاخان در سال 1305،
سه فرزند به نامهای عبدالرضا (1303ش)، احمدرضا (1304ش) و محمودرضا (1305ش)
و سالهای بعد دو فرزند دیگر با نامهای فاطمه (1307ش) و حمیدرضا (1314ش) به
دنیا آورد.
عصمتالملوک دولتشاهی به هنگام تبعید رضاشاه، همراه وی به جزیره موریس رفت و
پس از چند ماه به تهران بازگشت. وی از ابتدا وارد سیاست نشد. اما از نفوذ
خود در به کار گماردن اقوام خویش در پستهای پر درآمد استفاده شایانی کرد.
پس از مرگ رضاخان در ویلای شخصی خود در شمیران اقامت کرد. پس از انقلاب
اسلامیدر تهران ماند و در سال 1374 شمسی در سن 90 سالگی درگذشت.
تاجالملوک پهلوی دومین همسر رضاشاه
فاطمه پهلوی (همدمالسلطنه) فرزند اولین همسر رضاشاه و دو تن از فرزندان
همسران بعدی وی. از چپ: غلامرضا پهلوی (تنها فرزند توران امیرسلیمانی)،
همدمالسلطنه (تنها فرزند صفیه) و محمودرضا پهلوی (فرزند عصمتالملوک
دولتشاهی)
توران امیرسلیمانی همسر سوم رضاشاه
عصمتالملوک دولتشاهی همسر چهارم رضاشاه
در دوران اقامت در جزیره موریس در افریقای جنوبی
تاجالملوک پهلوی در کنار فرزندان خود در سویس (1314ش)
از چپ: شمس پهلوی، محمدرضا پهلوی، تاجالملوک پهلوی، علیرضا پهلوی و اشرف پهلوی
توران امیرسلیمانی و همسر دومش ذبیحالله ملکپور
محمدرضا پهلوی و مادرش تاجالملوک پهلوی
تاجالملوک پهلوی در اواخر سلطنت پسرش محمدرضا پهلوی
منبع:fararu.com
سهشنبه 11 بهمنماه سال 1390 ساعت 21:56