هزار ماسوله کردستان قطعه‌ای از بهشت
شهرستان سروآباد را با مناطق جنگلی بکر، طبیعت زیبا و روستاهای پلکانی و کوه‌های سر به فلک‌کشیده‌اش هزار ماسوله کردستان می‌نامند که جاذب گردشگران داخلی و خارجی است.
شهرستان سروآباد مهم‌ترین منطقه استان از لحاظ اهمیت و تعدد جاذبه‌های طبیعی است، قسمت اعظم منطقه اورامان که دارای ارزش تاریخی، فرهنگی و طبیعی قابل‌توجهی است در این شهرستان واقع شده است.
سروآباد یکی از شهرستان‌های استان کردستان است که از سمت غرب با کشور عراق، از شمال به شهرستان مریوان، از شرق به شهرستان سنندج و از جنوب به شهرستان کامیاران محدود می‌شود.
مرکز این شهرستان به همین نام است که در فاصله 80 کیلومتری غرب سنندج واقع شده است.
شهرستان سروآباد با هزار و 200 کیلومترمربع مساحت و بیش از 66 هزار نفر جمعیت که 52 درصد آن را مرد تشکیل می‌دهد، دارای 2 بخش، یک‌شهر، 8 دهستان و 73 روستا است.
90 هزار کیلومتر از کل مساحت این شهرستان را مراتع و جنگل، 5 هزار و 792 هکتار آن را زمین‌های زراعی و 2 هزار و 338 هکتار را اراضی باغی تشکیل می‌دهد.
سروآباد از دیرباز مرکز تصوف و محل اجتماع دراویش و صوفی‌های طریقت‌های مختلف بوده و آبادی دورود به عنوان یکی از پایگاه تصوف منطقه در حومه سروآباد واقع شده است.
شهرستان سروآباد با میکروکلیماهای متفاوت شامل مناطق کوهستانی و سردسیر تا مناطقی با آب و هوای تقریبا معتدل می‌شود و حتی در بعضی از نقاط درختان مناطق نیمه گرمسیری جزو درختان بومی منطقه محسوب می‌شود و این مسئله دامنه برداشت یک نوع محصول را وسیع کرده که حتی پایان برداشت در یک نقطه همزمان با رسیدن آن در نقطه دیگر برای همان محصول است.
اورامان تخت "هزار ماسوله" کردستان
در میان جاده‌های پر پیچ و خم و بعد از پشت سر گذاشتن راهی بس طولانی و طی مسیری طاقت‌فرسا قدم به منطقه‌ای می‌گذاری که اسم آن را اورامان تخت نهاده‌اند، عنوانی که به هیچ وجه بیانگر وضعیت منطقه نیست، چرا که این منطقه نه تنها تخت نیست بلکه با شیبی تند و وجود کوه‌های بسیار بلند از هر بیننده‌ای پذیرایی می‌کند.
این روستای زیبا و شگفت‌انگیز در ارتفاع 1450 متری از سطح دریاهای آزاد قرار گرفته است و اقلیمی معتدل و کوهستانی دارد.
آب و هوای آن در فصل بهار و تابستان بسیار مطبوع و دلپذیر است و زمستان آن بسیار سرد و طولانی است و در بعضی از سال‌ها بارش برف در این روستا به اندازه‌ای است که برای چند روزی دسترسی به آن امکان‌پذیر نخواهد بود.
اورامان در زبان کردی "هورامان" تلفظ می‌شود که در ترجمه این واژه اینگونه آمده است که "هور" به معنی اهورا و "مان" هم به معنی خانه است و هورامان را به معنی خانه و سرزمین هم معنی کرده‌اند.
بنابراین اورامان به معنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورامزدا است. هور در اوستا به معنی خورشید آمده و هورامان جایگاه خورشید نیز معنی می‌دهد.
روستای اورامان قدمتی دیرینه در تاریخ دارد و وجود آثار و بقایای آتشکده‌های فراوان در اطراف آن نشانگر این موضوع است که مردم این نواحی پیش از گرویدن به اسلا‌م زرتشتی بوده‌اند.
این سرزمین در گذشته در قلمرو فرمانروایان و سلا‌طین محلی بوده که با اقتدار بر آن حکمفرمایی می‌کردند به همین دلیل این روستا را اورامان تخت یعنی پایتخت یا مرکز سلطنت نامیده‌اند و به روایتی دیگر اورامان در گذشته‌های دور شهری پرجمعیت بوده که به عنوان مرکز حکومت اورامی‌ها در این منطقه استفاده شده است.
به دلیل ساختار جغرافیایی متفاوت با سایر نقاط ایران و احاطه شدن در درون مناطق کوهستانی مرتفع از مناظر طبیعی زیبایی برخوردار است که چشم هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند، ترکیب شگفت‌آور صخره‌های سترگ و خاکستری کوهستان با رودخانه‌های خروشان و همچنین پوشش گیاهی سبزفام منطقه، بدیع‌ترین چشم‌اندازهایی را که کمتر در سایر نقاط کشور مشاهده می‌شود را به وجود آورده است.
با توجه به کوهستانی بودن از نظر استعدادها و توانمندی‌های گردشگری و مواهب خدادادی دارای ویژگی‌های نادری است که هر ساله موجب جذب تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی می‌شود.
این روستا را هزار ماسوله نیز مى‌نامند، زیرا معمارى آن همانند ماسوله است، یعنی حیاط هر خانه بام خانه‌اى دیگر است، اما با وسعتى بیشتر فضای زندگی ساکنان روستا با محیط طبیعی آن و همچنین نحوه معیشت و فعالیت‌های اقتصادی آنان آمیخته است به طوری که در خانه‌ها علا‌وه بر اتاق‌ها، محل استراحت، آشپزخانه، سرویس‌های بهداشتی و عموما طویله، انبار غله، انبار علوفه و حتی مکانی برای قرار دادن دارهای عمودی قالی و دستگاه‌های گلیم و جاجیم‌بافی تعبیه شده است.
دیوارخانه‌ها به صورت خشک‌چینی از سنگ منطقه ساخته شده است. این دیوارها بدون استفاده از ملا‌ت و به طور هنرمندانه چیده شده‌اند. مهم‌ترین مصالح به کار رفته در بنای خانه‌ها سنگ و چوب است.
آب و هوای معتدل کوهستانی و وجود چشمه‌های فراوان، چراگاه‌هایی سرسبز و باغ‌هایی خرم را در دامنه کوه‌های زیبای اورامان به وجود آورده و این امر موجب شده دامداری در کنار باغداری پیشه اصلی مردم این دیار باشد.
بازتاب زندگی دیرینه انسان امروزی یا انعکاسی از زندگی دیرینه در زیست بومی است که جوامع بدان خو گرفته‌اند. اینجاست که فرهنگ سنتی با توجه به شکل‌گیری نوستالژی در جوامع پساصنعتی می‌تواند جاذب گردشگرانی باشد که در پی مکان‌هایی با فرهنگ سنتی‌اند تا اصالت معنایی خود را در آن تجربه کنند.
قلعه اورامان
این قلعه در بالای کوهی در اورامان تخت بنا شده است. قلعه‌ای است که نقش حفاظتی و نظامی داشته و در مواقع بحرانی و هجوم اقوام بیگانه مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل صعب‌العبور بودن و غیرقابل تسخیر شدن از اهمیت زیادی برخوردار بوده که همزمان با بازدید گردشگران از نقاط دیدنی روستا، آنان را با پیاده‌روی و کوهنوردی به سوی خود می‌کشاند.
در کنار این قلعه آب انبارهایی به صورت اصولی و کاربردی ساخته شده است که در صورت توجه و فراهم نمودن امکانات برای قلعه اورامان می‌توان شاهد گردشگران بیشتری در این منطقه بود.
عروسی پیرشالیار
مراسم جشن عروسی پیرشالیار یکی از جشن‌های رایج است پیرشالیار فرزند جاماسب، یکی از رهبران و مُغان آیین زردشت بوده که در اورامان می‌زیسته است، در افسانه‌های مردم منطقه اورامانات، پیری اسطوره‌ای به نام «پیر شالیار» است که می‌گویند صاحب کرامات بوده است.
از جمله این کرامات عجیبی که درباره او روایت میکنند ماجرای شفا یافتن شاه بهارخاتون دختر شاه بخارا است که پیر شالیار او را شفا می‌دهد.
پادشاه دخترش را به عقد وی در می‌آورد و مردم جشن عروسی بزرگی برای پیرشالیار و بهارخاتون برپا میکنند که امروزه به همین مناسبت هر سال دو بار در نیمه بهار و نیمه زمستان مراسمی به نام مراسم پیر شالیار در اورامان تخت برگزار شده و عروسی پیر شالیار را در سه روز جشن می‌گیرند.
این مراسم طی مراحل مختلف مانند قربانی کردن گاو و گوسفند، دف‌نوازی و رقص عرفانی و پخش نذورات، مراسم تبرک تسبیح و کفش پیر و پخت نوعی نان و در نهایت با رفتن به زیارت مزار پیر به پایان می‌رسد.
برای این مراسم که با ذکر و سماع و ذبح حیوانات همراه است عکاسان و خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی حضور می‌یابند.
دزلی و درکی قطعه کوچک بهشت در کردستان
دزلی و درکی نام دو روستای سرسبز و زیبای کوهستانی است که در فاصله 30 و 35 کیلومتری سروآباد قرار گرفته‌اند، جاده دسترسی به این تفرجگاه آسفالت بوده و مسیر آن به عنوان ورود به منطقه اصلی اورامان از اهمیت خاصی برخوردار است در فصل بهار به علت روحیه شاد مردم منطقه، گروه‌های موسیقی و رقص کردی بسیاری به صورت خودجوش در این مکان برنامه اجرا میکنند.
چشمه آب معدنی بل
در منطقه اورامان در مرز استان کردستان و کرمانشاه و در فاصله بین روستای ناو از استان کردستان و روستای هجیج از استان کرمانشاه و در کنار رودخانه خروشان سیروان، چشمه یا آبشار معدنی بل قرار گرفته است این چشمه از لحاظ شرب و داشتن املاح معدنی بسیار مشهور بوده به طوری که در کنار آن دو واحد کارخانه تولید آب معدنی احداث شده است.
چشمه آب معدنی بل به علت قرارگیری در مسیر جاده اورامان و رودخانه سیروان و همچنین نزدیکی به روستای شگفت‌انگیز هجیج از جمله جاذبه‌های گردشگری استان است.
رودخانه سیروان
این رودخانه در جنوب غربی استان جریان دارد که پس از دریافت آب‌های بخش‌های جنوب‌غربی، غرب و مرکز استان مانند قشلاق، گاوه‌رود و گردلان به نام سیروان خوانده می‌شود، بخش عمده این رودخانه در شهرستان سروآباد و منطقه اورامان جریان دارد.
حواشی این رود بسیار زیبا و بستر و کناره‌ها آن زیستگاه انواع پرندگان و ماهیان است که از لحاظ بهره‌برداری تفریحی و توریستی بسیار مناسب است. بهترین مسیر و چشم‌انداز برای دیدن عظمت و زیبائی سیروان فاصله بین روستاهای اسپریز تا هجیج است. این رودخانه به علت خروشان بودن محل تمرین و مسابقات قایقرانان استان و حتی ملی و بین‌المللی است.
